محمدعلی فرزانه 1302 اينجي گونش ايلینده مش اكبر آدلي بير عائله‌ده تبريزين چاي قيراغي محله‌سينده ماهي آدلي آنادان دونیایا گؤز آچمیش، 7 ياشا چاتاركن دارالتربيه مکتبینه یازیلمیش، اورادا آذربايجانين تانينميش آرتئستي و تياترچی سي محمد علي رشدي، مکتب موعاوینی ایله تانیش اولمش. محمدعلی فرزانه آنا دیلینه اولدوقجا دوشگون بیر اینسان کیمی فارس کیلاسلارینا قاتیلماسینا باخمایاراق اؤز آنا دیلی نی اوخویوب و اؤیرنمک حسرتی ایله یاشامیش، آتا و آناسی مالی باخیمدان یوخسول اولدوقلاری اوچون او گوندوزلر قالی توخوماقلا و گئجه لر ایسه مکتبه گئتمک ایله مشغول اولموش و اورتا مکتب تحصیلاتینی تبریزین "عالی مکتبینده (دانشرای عالیده)" باشا چاتدیرمیش. گئجه و گوندوز وئردیگی امک کؤلگه سینده محمدعلی فرزانه 18 یاشیندا معلم اولموش. او معلیم لیک مسلکی نین قیراغیندا تبریزین تربیت کتابخاناسیندا ایش ایله مشغول اولاراق تبریزده یاییلان گونده لیکلره مقاله یازمانی دا نظردن قاچیرمامیش. محمدعلی فرزانه تربیت کیتابخاناسیندا ایشلرکن اوزرینه توز قونموش دینده باطیل کیتابلار دئیه بیر "کیتاب بوغچاسی" ایله اوزله شمیش. او کیتابلاردان بیری کئچن یوزایلین اووللرینده گیلیسلی رفعتین تورکیه ده یایینلاتدیغی "ده ده قورقود" کیتابی ایمیش. بو کیتاب محمدعلی فرزانه ده بؤیوک ماراق دوغورموش. محمدعلی فرزانه بو کیتاب داستانلاری اوزره آوروپا، تورکیه و آذربایجاندا یاییلان مقاله و کیتابلاری توپلاماغا باشلامیش و 1324- 1325 اینجی ایللرینده تبریزده نشر اولان آذربایجان قزئتینده ده ده قورقود داستانلاریندان بؤلمه لر چاپ ائتدیرمیش. محمدعلی فرزانه 1329 ایلینده سیاسی اولماق ایتتیهامی ایله شاهلیق حاکیمیتی طرفیندن توتولاراق دوستاقلانمیش و 1332 اینجی ایل تبریزدن تهرانا کؤچه رک اورادا معلیملیک و اؤز عئلمی فعالیتینی سوردوره رک 1342 اینجی ایلده بایاتیلار آدلی کیتابی چاپ ائتدیرمیش.
محمدعلی فرزانه آنا دیلی اوزره یازیر: « منيم آنا ديليميزين سوز خزينه سي و ميللي وارليغيميزين هاميدان پارلاق و صاف آيناسي اولان خلق ادبياتيميزين گئنيش و رنگارنگ دونياسي ايله تانيشليغيم آناملا اولموشدور. آنام منه تكجه دوغما ديليميزي اؤيرتمكده يوخ، بلكه بير آز بويا ـ باشا چاتينجا و ايستيني ـ سويوغو قانينجا ديليميزين سؤز خزينه‌سينه يول ـ تاپماقدا ايلك معليم اولموشدور».(1). محمدعلی فرزانه م.ع.فرزانه، م.ع.قوسی، م.ع.یاشار و م.ع.روشن کیمی ایمضالارلا مطبوعاتدا چیخیش ائتمیش، مقاله لر، کیتاب تانیتمالاری و تنقیدلری و ساییره موضوعلار اوزره یازیلارین مؤالیفی اولموش. محمدعلی فرزانه نین یازیلاری نین اساس موضوعسونو خالق فولکولورو ایچرمکده دیر. او آتا، آنا، دوست و تانیشلاریندان ناغیل و بایاتی، مثل، تاپماجالار دینله یرک اونلاری توپلاییب کیتاب حالینا گتیره رک آذربایجان فولکولورونون قورونماسینا خیدمت ائتمه گه چالیشمیشدیر. محمدعلی فرزانه 1355 اینجی ایل اختر خانیم ایله ائوله نه رک ایکی اوشاق صاحابی اولموش (نیما و ندا) و 1358 ایلینده معلیملیک مسلکیندن امکچی اولاراق عئلمی و مدنی ساحه لرده اؤز فعالیتینی سوردورمه گه چالیشمیش. 1371 اینجی ایل باکی اونیوئرسیته سی محمدعلی فرزانه جنابلارینا فخری دوکتورا عنوانی وئرمه گه لاییق گؤرموش. محمدعلی فرزانه 1377 شمس ایلینده اورک خسته لیگینه توش گله رک سوئدین گؤنتبرک شهرینه علاج اولماق اوچون یولا دوشموش. محمدعلی فرزانه نین یاراتدیغی اثرلردن آشاغیداکیلاری آد چکمک اولار:
1 ـ باياتيلار دفعه‌لر چاپ اولوب، يئني آرتيرمالار و توركجه باشلانيش‌لا يئني‌دن باسيلاجاق.
2 ـ مباني دستور زبان آذربايجان. اونجه بير جيلده‌ده داها سونرالار ايكي جيلده چاپ اولموشدور.
3 ـ گزيده هايي از ترانه‌هاي روستايي فارسي. بو كيتاب سونرالار ايران يئرلي ترانه‌لريندن سئچمه‌لر، آذري توركجه سينه منظوم ترجمه‌لرله بيرليكده 120 صحيفه‌ده سوئد اولكه سينده چاپ و يئني ده‌ن يايينلانميش دير.
4 ـ كجايي دوست كجا ـ ترجمه
5 ـ چنين بود اما چنين نخواهد بود ـ ترجمه
6 ـ گوشه هايي از خاطرات و چند داستان از جليل محمد قلي زاده
7 ـ شهريار و حيدربابا ـ مكتوبلار ونظيره لر
8 دده مين كيتابي ب . ق سهندين اثري ( كاميل متن ) بو كتاب محمدعلی فرزانه طرفیندن لاتين و عرب الفباسي ايله آذربایجان دیلینده سوئدده 2001 ده چاپ اولموش
اوستاد فرزانه نين آذربايجان ديلی، فولكلورو، بديعي ادبيات ،گرامر، خالقيميزين كيملي يي ، ميللي وارليغيني آراييب ،داراييب ترجومه، چاپ و نشر ایشلرینده کؤمگی کئچدیگی داها بعضي اثرلرين آدینی بئله قئيد ائتمك اولار.
1 ـ ميرزه باغير حاجي زاده دن چاپ اولماميش خاطيره‌لر
2 ـ آذربايجانين ائل ماهني لاري
3 ـ آذربايجان اوشاق فولكلورو ـ اختر خانيم بدوستاني ايله بيرگه
4 ـ آذربايجان فولكلورونون توپلانماسي آراشديريلماسي و نشري تاريخيندن فولكلور اؤرونكلري ايله بيرليكده
5 ـ ملانصرالدين لطيفه‌لري، آذربايجان ديلينده فارسجا يا ترجمه سي ايله
6 ـ آذربايجان ائل سؤزلري ( آتالار سؤزو ) عرب و لاتين الفباسي و آچيق لامالار ايله بيرليكده
7 ـ آذربايجان ائل سوزلري ايكينجي جلد ـ ( دئيملر، دويملار عرب و لاتين اليفباسي و مجازي آنلاملارلا بيرليكده )
8 ـ تمثيل لر و مثللر
9 ـ آذربايجان عاشيق شعري آنتولوژوسو
10 ـ مقاله لر ـ فارسجا چاپ اولانلار 2 جيلده
11 ـ مقاله لر ـ فارسجا چاپ اولمايانلار 2 جيلده
12 ـ مقاله لر ـ توركجه 4 جيلده چاپ اولانلار و چاپ اولمايانلار
13 ـ سوز اينجي لري آذربايجان كلاسيك و چاغداش شعري ، ان قديم دورلردن بو گونه قدر 5 جيلدده
14 ـ ناظيم حكمتين شعرلري فارسجايا ترجمه سي ايله
15 ـ رسول رضائين شعرلري فارسجايا ترجمه سي ايله (بو اثرده استادا عمران صلاحي يارديمچي اولموشدور)
16 ـ تركان پارسي گو ـ فارس ديلينده شئعر يازان آذربايجانلي شاعيرلرينين آنتولوژوسو
17ـ صمد بهرنگي نين آذربايجان ناغيللاري آذربايجان ديلنده صمدين اؤز خطي ايله
18 ـ آذربايجان ديلينين قرامري لاتين و عرب گرافيكاسي ايله
19 ـ واژه نامه آوايي (صوتي ) زبان ادبي آذربايجان موارد و شواهدله
20ـ آنا ديليميز و ميللي وارليغيميز اوغروندا خاطيره لر ( بو خاطيره لرين بير سيراسي وارليقدا چاپ اولموش دور )
21 ـ او بير زاماندا اوردوبادلي محمد سعيدين آن تانينميش و دئمك شاه اثري اولان دومانلي تبريزي علي قولو كاتبي ايله بيرگه فارسجايا چئويرير بردي لركي، « كيهان شب جمعه » ده يا‌يليردي آنجاق اوراداكي، صحيفه‌لر باغلانادان سونرا، بو آرديجيل رومان بلكه ده يار ـ ياريمچيليق قالدي.
22 ـ درام دلقك سيرك ـ ترجمه
23 ـ بلينسكي نين مقاله لري ـ فرزانه معليم بو اثري فرانسيزدن فارسجايا چئويرميش و اميد ايران درگي سينده سيرا ايله چاپ ائتديرميشدير.
24 ـ فرهنگ لغات آذربايجان (1).
محمدعلی فرزانه کئچمیشده بیر سیرا آذربایجان آیدینی طرفیندن عزیزلنیردیسه، گله جکده خالق ایجتماعیتی طرفیندن عزیزله نه جک و اونون آذربایجان اوغروندا گؤردوگو ایشلر و چکدیگی زحمتلر تاریخ بویو اونو خاطیرلاردا یاشاداجاقدیر. محمدعلی فرزانه ذات عالیه اولو تانریدان رحمت، اونون عائیله سی و اوشاقلارینا، آذربایجان ادبیات خادیملرینه دؤزوم دیله یه رک یاشامی نین سون ایللرینده سوئدده وارلیغین سسی درگیسینده قلمه آلدیغی سؤزلری بیر داها باشقالار اوچون اوخوتمانی ده یئرلی حئساب ائدیریک.
اختصاصي رسيم اورمولو تايماز
