میرزا نوراله خان یكانی زارع فرزند آغا بگ در سال 1256 شمسی در روستای یكان كهریز محال یكانات در طایفه اوغوزلو به دنیا آمد. دروس ابتدایی را در زادگاه خود در مكتب خانه قدیمی یكان به پایان برد و در عنفوان جوانی همچون بسیاری از آذربایجانی ها به دلیل نبود كار و منبع درآمد مجبور به مهاجرت به آذربایجان شمالی گردید.
در آنجا به همراهی عده ای از روشنفكران روزگار حزب اجتماعیون – عامیون ایران را پایه گذاری نمود. بعدها این حزب در مقدرات انقلاب مشروطه نقش بسزایی ایفا نمود.
با صدور فرمان مشروطیت و حوادث بعد از آن، زندگی میرزا نوراله خان وارد مرحله اصلی و پر ماجرای خود گردید.
با آغاز دوران استبداد صغیر توسط محمد علی شاه و مقاومت های 11 ماهه سردار نام آور آذربایجان ستارخان و مردم تبریز در برابر قوای استبداد، لازم دیده شد برای كاهش فشار قوای دولت استبداد، جبهه دیگری غیر از تبریز نیز گشوده شود تا بلكه از فشار وارده بر مركز آذربایجان كاسته گردد. بهترین گزینه فتح خوی بود. به دلیل ریشه دار بودن افكار و عقاید مشروطه خواهی در این شهر، تصرف آن و یا به عبارتی صحیح تر آزاد سازی آن از دست قوای ارتجاع می توانست سنگری مهم برای نیروهای آزادیخواه فراهم آورد.
با توجه به كاردانی، لیاقت و قدرت سازماندهی میرزا نوراله خان، كمیته مركزی حزب اجتماعیون- عامیون این وظیفه خطیر را بر عهده نامبرده گذارد. وی نیز به همراهی عده ای از مجاهدان منجمله سه برادر رشید یكانی : قوچعلیخان، بخشعلی خان و شئرعلی خان، توانست خوی را فتح و آن را از چنگال دژخیمان استبداد رهایی بخشد. (17 آذر 1287)
بعد از آن صاحب ترجمه به عنوان یكی از یاران نزدیك و صدیق سردار ملی ستارخان همیشه در كنار وی در خدمت به ملت و آزادی و آسایش او كوشید. بعد از اتمام جنگهای 11 ماهه تبریز و شكست قوای دولت استبداد و به هنگام ورود نیروهای روس از مرز جلفا به خاك كشور، میرزا نوراله خان دلاورانه در مقابل آنها ایستاد و تا كسب اجازه از انجمن ایالتی آذربایجان مستقر در تبریز اجازه ورود به آنها نداد.
ميرزا نوراله همراه ستارخان در فتح تهران شركت كرد و بعد از فاجعه پارك اتابك و شهادت سردار ملي دوباره به وطن برگشت. دلاوری های بسیاری در جنگ چهار روزه تبریز بر علیه قوای روس به سال 1290 از خود نشان داد، لیكن مجبور به مهاجرت دوم خود گردید. او به استانبول رفت و در آنجا تحصیلات خود را در مكتب پلیس ادامه داد و به هنگام جنگ جهانی اول به همراه نیروهای عثمانی به وطن بازگشت و در 20 ماه ذیحجه 1337 ه.ق مورد استقبال بس شایان اهالی خوی قرار گرفت.بعد از خروج روسيه از ايران سركلانتر تبريز شد و در انقلابات ارمني جلوي در شرفخانه مستقر شد . در جريان مقابله با ياغيگري سيميتقو نيز تفنگ بدست گرفت و با وي جنگيد. اين مرد خستگي ناپذير در قيام شيخ محمد خياباني همراه وي بود و پس از شكست قيام مدتي در تبريز زنداني شد. اندك زمانی پس از این واقعه، قیام لاهوتی در تبریز پیش آمد و باز این یار دیرین ستارخان كه اندیشه ای جز احیای اصول واقعی مشروطه نداشت، در این قیام شركت جست و چون آن نیز سرنوشتی همانند گذشتگان خود یافت، لاجرم میرزا نوراله خان به تبعیدی اجباری و 20 ساله در یكانات تن درداد. قبل از آن اين مجاهد سالهاي مشروطيت به كمك پسيان در خراسان رفته بود ولي اين قيام نيز با شكست مواجه شده بود. با شروع به فعالیت حزب دموكرات آذربایجان به رهبری سید جعفر پیشه وری، وی نیز چون بسیاری از مبارزان دوره مشروطه به قیام او پیوست و به مبارزه با خفقان و مظالم شاه پهلوی پرداخت. میرزا نوراله خان شعبه حزب دموكرات را در خوی ایجاد كرد و به نمایندگی از خوی در مجلس حكومت ملی آذربایجان در تبریز شركت نمود. او سپس به عنوان معاون وزارت داخله آذربایجان مشغول به كار شد و در سال 1325 با به عهده گرفتن ریاست شهربانی عازم اورمیه شد.سرانجام بعد از سقوط دولت ملي در روستاي تورپاق قالا به دست اوباش پهلوي جام شهادت را نوشيد.
۱ نظر:
آزه ر قلط یازیب سیز
دوزی بودی :آذز
ارسال یک نظر