اورمولو قاوالچي يزدان عمي

Xalq artisti Urmulu qavalçı Yəzdan Nikbəxt

Oxuyacağınız yazı, Urmulu qavalçı Yəzdan Əmi ilə Fərdaye Ma yeddicəliyinin (həftənaməsinin) yapdığı söyləşi əsasında hazırlanmışdır (sayı 240 pəncşənbə 15 azər mah 1386). Bu söyləşinin əsli Türkcə olsa da, adı geçən qəzet onun Farsca çevirisini yayınlamışdır. Aşağıdakı mətn Yəzdan Əmi’nin bu musahibədə Farsca yayınlanan yanıtlarının birləşdirilməsi və bunun da Türkcəyə çevirisindən oluşur. Mehran Baharlı

Xalq artisti Urmulu qavalçı Yəzdan Nikbəxt

Mən Yəzdan Nikbəxt’əm. Atamın adı Hüseyn’dir. Urmuluyam. Cədlərim də Urmuludurlar. Mən Mehdilqədəm yörəsində (məhəlləsində) dünyaya gəlmişəm və orada boya başa çatmışam. İndi isə evim Əbuzər uratındadır (xiyabanındadır). Altmış yaşındayam və evli olan bir oğlum vardır.

Mənim gözlərim körpə çağlarımdan sorunlu idi və çətin işləri görəbilməzdim. Atam yoxsul bir kişi idi və biz öyrənim görəmədik və bu üzdən də mən yazar oxur deyiləm.

Mən qırx ildir qəhvəevləri və gəzimliklərdə (parklarda) yır (təranə) oxuyuram. Devrimdən (inqilabdan) öncə düyün toylarında (cəşn-i ərusilərdə) da oxuyardım. Ancaq devrimdən sonra yanlız gəzimlik və yörələrdə oxuyuram. Mən uşaqlıqdan Azərbaycan yırlarına ilgi duyardım. Bugünədək də bu yoldan geçinmişəm. İlk kəz mənə necə yır oxumanı Urmu’da Azərbaycan küyünün (musiqisinin) əski uzlularından (hünərməndlərindən) olan “Səlam Dəşti” öyrətdi. O məni özüylə düyün toylarına götürərdi. O dönəmlər mənə yirmi tümən tərgə (dəstmüzd) verərdilər.

Mən Azərbaycan yırlarına çox qulaq asaram. Məndə usta Azərbaycan yırçılarından (xanəndələrindən) çox sayıda əski kasetlər vardır. Hacı Baba, Teymur Mustafayev, Rəşid Behbudov, Zeynəb Xanlarova, vs. Ancaq Tanrı yarlıqasın, Hacı Baba’nı hamıdan çox sevərdim. O böyük bir yalınıqdı (insandı). Mən Azərbaycan CDlərindən də öyrənərəm.

Geçmişdə arasıra Farsa “kuçe bazari” mahnılarını da oxuyardım. Ancaq özüm Türkcə yır söyləməni sevərəm. Farsca mahnıları çox sevməm. Mən Azərbaycan mahnılarının vurqunuyam. O dönəmdə bilə Farsca oxumazdım.

Bir sıra güldürü (fukahi) yırları özüm bağdayıb (təsnif edib) oxuyaram. Bu, oxuduğum yerə bağlıdır. Qadınların olduğu əyləşmələrdə (məclislərdə) sayqınlığa artıqraq önəm verərəm.

Oğlum uratlarda insanlara mahnı oxumağımdan darqınc (rahatsız) olmaz. O ilk başdan mənim işimin gəzimliklərdə yır söyləmək olduğunu bilir.

Özüm də gəzimlik və uratlarda yır söyləmək və insanların mənə aqça (pul) verməsindən ya da mənimlə şuxluq eyləməsindən kəsinliklə darqınc olmam. Birincisi bu mənim işimdir. İkincisi mən insanların mənim yır söyləməmdən sevindiklərini görürəm, mən də onları sevindirəbildiyimdən sevincli oluram. Yalnız bir sıra gənclər mənimlə uyqunsuz şuxluqlar edərlər. Mən onlara da dözümlü davranaram, çünkü nə də olsa onlar gəncdirlər.

Mən də öz payıma görə Azərbaycan əkinci (fərhəngi) uğrunda əmək verirəm. Ancaq indiyədək ərklət (devlət) və əkinc özdəklərindən (mərkəzlərindən) heç bir kömək almamışam. Zatən onlar bizləri bəyənməzlər bilə. Bugünəcən də ərklətə bağlı heç kimsənin mənim ölüb qaldığımı sorduğu olmamışdır.

Mən kimsədən kömək gözləmirəm. Ancaq mənim görütümü (əksimi) öz gündəliyinizdə (ruznamənizdə) çap edəcəksəniz, kəsin məndən gözəl bir görüt salın və gündəliyinizdən bir nüsxəsini mənə də verin.

مئهران باهارلي

منجه اورمولو قاوالچي يزدان عمي`ني تورك و آزه‌ربايجان كولتورو و موزييينه ائتدييي عؤمور بويو خيدمه‌تينده‌ن دولايي، ايلگيلي و يئتگيلي درنه‌كله‌ريميز آغيرلامالي و بيله‌سينه اونا ياراشان بير اؤدول و يا پيلاكئت سونماليديلار.

Məncə Urmulu qavalçı Yəzdan Əmini Türk və Azərbaycan kültürü və müziyinə etdiyi ömür boyu xidmətindən dolayı ilgili və yetgili dərnəklərimiz ağırlamalı və bilǝsinǝ ona yaraşan bir ödül vəya pilaket sunmalıdırlar

-------------------------------------------------------------------------------------------

خوابت آشفته مباد!- فرشيد فاريابي
هفته نامه فرداي ما- پنجشنبه ١٥ آذر ماه ١٣٨٦- شماره ٢٤٠

“یزدان قاوالچی”، شاید این نامی باشد که، کمتر کسی در کوچه پس کوچه های اورمیه صدا و اسم او را نشیده باشد. ترانه های آزربايجانی و صدای او سالهای سال است که در قهوه خانه ها، پارکها، جلوی در مدارس و محله ها برای مردم اورميه و حتی برای نوجوانان و زنان شهرمان نیز آشنا است. “یزدان قاوالچی” سالهاست که ترانه های اصیل آزربايجانی که هویت ملی و فرهنگی مردم آزربايجان است را، با ترانه های عامیانه که آنها نیز برخواسته از فرهنگ شفاهی آزربايجان میباشد در خیابانها و محلات و پارکها برای مردم می خواند و از این راه گذر زندگی می کند. “یزدان قاوالچی” با ترانه های آزربايجانی و قیافه خجالتی و چشمان کم سویش در شهر اورمیه تبدیل به چهره محبوبی گردیده و در زمانهایی که صدای موسیقی آزربايجانی بوی جرم می داد و وسیله لهو و لعب شناخته شده و اهل موسیقی اورميه در چنبره تعصبهای خشک حکومتی گرفتار بود، یزدان با انشگتان نحیفش به پوست دایره خود می زد و ترانه ها می خواند و حداقل مردم را در پارکها سرگرم می کرد.

مدتی بود برای تهیه گزارشی از “یزدان قاوالچی” دنبال او بودم. آنهایی که او را از نزدیک می شناختند می گویند که یزدان پیر شده و مثل قبلها دیگر نمی خواند و بیشتر روز را در خانه می گذراند و فقط بعضی وقتها برای امرار معاش خود را به قهوه خانه ها و خیابان خیام می زند تا خرجی بیاید. افسوس که از نعمت و درآمدهای کلان نفتی که در سمینارهای رنگارنگ فرهنگی خرج می شود اندکی نیز بر سر سفره “یزدان قاوالچی” ما ننشسته است. این انسان پیر که سالهاست صدای آشنای مردم می باشد و از نمونه های فرهنگ شفاهی ماست در اوقات پیریش کسی از او حالی نیز نمی پرسد. بیان دیگر یزدان و یزدان ها تجسمی از دردهای روزگار ما هستند، دردهایی که در بسیاری از حنجره ها قفل شده اند و راه جاری شدن ندارند. خنده تلخ یزدان ها از بسیاری گریه ها غم انگیزتر است. غمهایی به وسعت بخشی از هویت و مدنیت ما که آرام و بی صدا سالهاست در بستر اغراض و جهالت به نمبارانی خاک می نگرد.

در یکی از جمعه های پاییزی او را در قهوه خانه ای یافتم، برایش توضیح دادم که می خواهم گزارشی از او در هفته نامه چاپ کنیم. بسیار خوشحال شد چون بعد از سالها یک نفر به سراغ او رفته است تا حرفهایش را بشنود. با صدایی آرام به سوالاتم پاسخ می داد و در پایان وقتی که خواستیم عکسی از او بگیریم با اصرار و وسواس تاکید می کرد که عکس خوبی از او بگیریم.

توضیح: گفتگو به زبان ترکی آزربايجانی بود که ترجمه فارسی آن را با هم می خوانیم.

----------------------------------------------------------------------------------------------

سوال: یزدان اهل ارومیه تو را به اسم" یزدان قاوالچی" می شناسند، آیا این اسم واقعی توست و اهل کجایی؟

من یزدان نیک بخت هستم و اسم پدرم نیز حسین است و خودم اهل ارومیه هستم ، اجدادم نیز اهل ارومیه بودند.
سوال : در کدام محله ارومیه به دنیا آمدی، بزرگ شدی و اکنون در کدام محله زندگی می کنی؟
من در محله مهدی القدم به دنیا آمدم در آنجا بزرگ شدم و حالا نیز خانه ام در خیابان ابوذر است.

سوال: چند سال داری و چقدر درس خواندی؟
من 60 ساله هستم ، پدرم مرد فقیری بود و ما نتوانیستیم درس بخوانیم و بی سوادم
سوال: چند تا فرزند داری ؟
من فقط یک پسر دارم.
سوال: پسرت ناراحت نمی شود که در خیابان ها برای مردم ترانه می خوانی؟
نه اصلا ، او ازدواج کرده است او می داند که شغل من از اول خوانده ترانه در پارک ها بود
سوال: یزدان چند ساله که در پارک ها و خیابان ها برای مردم ترانه می خوانی؟
من 40 ساله که دارم در پارک ها و قهوه خونه ها می خوانم قبل از انقلاب در عروسی ها هم می خواندم، ولی بعد از انقلاب فقط در پارک ها و محله ها می خوانم.

سوال: یزدان این فقط تنها کسب وکارت است، چطور شد که این کار رو شروع کردی؟
آره ، من از بچگی چشمایم معیوب بود و قادر به کار های سخت نبودم از بچگی هم به خواندن ترانه های آذربایجانی علاقه داشتم. و تا حالا هم از این راه خرج زندگی خود را در آورده ام، اولین بار سلام دشتی( از هنرمندان قدیمی موسیقی آذربایجانی در ارومیه) به من یاد داد که چطور بخونم و مرا با خودش به عروسی ها می برد و آن موقع به من 20 تومان دستمزد می دادند.

سوال : فقط ترانه های آذربایجانی می خوانی؟

قبلا بعضی وقت ها ترانه های فارسی کوچه بازاری هم می خواندم ولی خوشم می آید که ترانه های ترکی بخوانم زیاد از ترانه های فارسی خوشم نمی آید من عاشق ترانه های آذربایجی هستم. آن زمان ها هم فارسی نمی خواندم.
سوال : ترانه های آذربایجانی را از کجا یاد می گیری؟

من کاست های بسیار قدیمی دارم، از خواننده های استاد آذربایجانی ، از سی دی های آذربایجانی هم یاد می گیرم.

سوال: یزدان از اساتید موسیقی آذربایجانی چه کسانی را می شناسی؟ و کدام را بیشتر دوست داری؟
من ترانه های آذربایجانی زیاد و گوش می دهم ، حاجی بابا، تیمور( تیمور مصطفی یف)، رشید( رشید بهبود اف)، زینب ( زینب خانالار اوا) و سایره اما از همه بیشتر خدا رحمتش کند حاجی بابا را بیشتر از همه دوست دارم مرد بزرگی بود.

سوال: ترانه هایی که می خوانی همه را از سی دی ها و کاست ها یاد می گیری؟
نه بعضی ترانه های فکاهی را هم خودم درست کرده و می خوانم ، بستگی به جایی دارد که ترانه را می خوانم. در مجالسی که زن هست حرمت ها را بیشتر نگه می دارم.

سوال: نارحت نمی شوی که در پارک ها و خیابان ها می خوانی و مردم برایت پول می دهند؟ یا مردم با تو شوخی می کنند؟
چرا ناراحت باشم ، نه اصلا اولا این شغل من است دوما من می بینم که مردم از ترانه خواندن من شاد می شوند و من هم خودم از اینکه آنها را خوشحال می کنم شاد می شوم. اما بعضی از جوان ها با من شوخی نا بجا می کنند که من هم آن ها را تحمل می کنم بالاخره جوان هستند.

سوال : یزدان تا حال از مراکز دولتی یا فرهنگی کمکی دریافت کرده ای، بالاخره تو هم نسبت به سهم ات برای فرهنگ مردم آذربایجان زحمت می کشی؟
نه اصلا، اصلا آنها ما ها راقبول ندارند. تا حالا کسی از دولتی ها از من نپرسیده که مردی یا زنده ای.
سوال : یزدان اگر به تو بپرسم که من چه کمکی می توانم به تو بکنم، چه چیزی می گویی؟

هیچی ، فقط اگر عکس منو تو روزنامه چاپ کردید یک نسخه از روزنامه را هم به من بدهید.

http://sozumuz.blogspot.com/2010/11/blog-post_15.html