برديا شاه هخامنشي رسم برتري نژادي قوم پارس را به رسميت نشناخته و معافيت مالياتي ساتراپ پارس را ملغي كرده و امتيازات اشراف و روحانيون را ازرسميت انداخته بود. داريوش يكي از فرماندهان گارد جاويدان طي يك كودتاي خونين برديا را كشت و چنين شايعه كرد كه فردي با شباهت بسيار به برديا شاه هخامنشي تخت سلطنت را قصب كرده بود(بردياي دروغين) و من او را كشتم . خبر كودتاي داريوش در بابل سبب ساز قيام آشتين شد وي بابل و ايلام را مستقل ساخت و بر عليه داريوش عصيان نمود . هنگامي كه آنها مشغول جنگ بودند تقريباً با فاصله دو ماه از كشته شدن برديا قيام عمومي ملل بر عليه هخامنشيان شروع شد. اولين و مهمترين قيام در قلمرو ماد بوجود آمد و رهبري آن را فرورتيش (فرهاد)يا فرائورت از خاندان كياسكار بر عهده داشت . داريوش در كتيبه خود مي نويسد : فرورتيش ياغي شد و به مردم گفت من خشتريتم از دودمان هوخشتر. تمام ماد از من برگشت و به طرف فرورتيش رفتند او شاه ماد شد.
قيام هاي بعدي در ارمنستان و در پارس رخ دادند. هدف هردو قيام احيا و ادامه اصلاحات برديا بود. اهالي پارت و هركانه نيز به ياري فرورتيش پرداختند. در مرو ايالت باختر (تركمنستان كنوني)نيز فرادا بر عليه داريوش قيام نمود. تمام عصيان ها با ددمنشي و قتل عام هاي گسترده سركوب شدند. داريوش با سپاه بزرگي عازم قلمرو ماد شد ، فرورتيش به ري گريخت ولي سرانجام دستگير و در همدان به دستور داريوش اعدام شد . از آنجا كه آمال استقلال طلبانه وي خواست و آرزوي قلبي مردم بود دوستي نسبت به رهبر قيام در دل و جان مردم زنده ماند و در ادبيات و فلكلور مردم تا كنون اگرچه در طول ساليان دراز تغيير ماهيت داده ولي هنوز زنده مانده است . داستان هاي ديگر نيز در طول سال ها به همين ترتيب از قهرماني اشخاص بلند مرتبه بوجود آمده و از قالب حماسي به شكل هاي حماسي و عشقي تغيير مسير داده اند مانند داستان هاي آلپ ارتونقا ( افراسياب ) ، ماناس ، اوغوز خان ، كوراوغلو ، شاه اسماعيل و گولگز.
داستان شيرين و فرهاد در همدان و آزربايجان پديد آمده و شايد كهن ترين داستان عشقي منطقه است . شيرين برادر زاده ميهن بانو حاكم بردعه بوده است . بنابراين قيام فرورتيش (فرهاد) و به نيزه نشانده شدنش در همدان و نقرنقش به زنجير كشيده شده او در بغستان (بيستون)ميان مردم آزربايجان به صورت افسانه اي عاشقانه كه پاياني تراژيك دارد ماندگار شده است . در واقع فرهاد نماد مقاومت و عصيان مردم آزربايجان بر عليه اشغالگران فارس بوده است . نزديكي قصر شيرين به بغستان (بيستون)جايي كه اكنون در كرمانشاه قرار دارد نشان دهنده اين است كه لرستان و قسمتي از كردستان عراق و كردستان ايران همه در اراضي ماد ماننا كه موطن اهالي التصاقي زبان بوده اند و اقوام پروترك در اين مناطق ميزيسته اند . در واقع كتيبه داريوش در بيستون و نقش فرهاد توسط داريوش جهت مرعوب ساختن و جلوگيري از قيام مجدد ترك ها بر عليه اشغالگران هخامنشي بوده است .
سلام دوست عزیز
پاسخحذفبا مطلب " مشاهیر معاصر آذربایجان" به روزم